مهریه

مهریه

مهر = مهریه = صداق = کابین

مهریه مالی است که زن بر اثر ازدواج مالک می شود و مرد ملزم به دادن آن به زن می گردد.

مهر با شیربها یا ( باشلق ) تفاوت دارد. صرف نظر از فلسفه وجودی شیربها در گذشته امروزه شیر بها جزئی از مهر است که نقداً به وسیله ی ولی دختر برای او دریافت می شود و به مصرف تهیه جهیزیه ی او می رسد.

نکته ی قابل توجه آن است که مهریه از نظر ماهیت، یک قرارداد صد در صد مالی است.

انواع مهر :

مهر المسمی: اگر مهر ضمن عقد نکاح یا پس از آن به تراضی معین شود مهر المسمی گفته می شود.

مهر المثل: مهری که بر حسب عرف و عادت و با توجه به وضع زن از لحاظ سن، تحصیلات، موقعیت خانوادگی و اجتماعی زن و بر حسب زمان و مکان تعیین می شود.

مهر المتعه: هرگاه در عقد نکاح مهر ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را طلاق دهد، زن مستحق مهر المتعه است. در مهر المتعه وضعیت مرد از لحاظ اقتصادی و استطاعت مالی مورد توجه واقع می شود.

مهر السنه: مهری است که پیامبر اکرم برای دخترش فاطمه تعیین کرده .این مهر معادل ۵۰۰ درهم است، که این یک نوع مهر المسمی است.

مواردی که مهر المسمی تعیین شده :

هرگاه مهر در عقد ازدواج تعیین شده باشد آن را مهر المسمی می گویند. مهر المسمی عبارت است از مال معینی که به عنوان مهر با توافق زوجین تعیین می شود یا شخصی که زوجین انتخاب کرده اند.

تفویض مهر:

اختیار تعیین مهر می تواند به زوج یا زوجه یا شخص ثالثی تفویض شود:

اگر اختیار به مرد داده شده باشد، می تواند هر مقدار که بخواهد معین کند.

اگر اختیار به زن داده شود (مفوضه المهر) زن نمی تواند بیش از مهر المثل تعیین کند.

اگر اختیار تعیین به شخص ثالثی داده شود می تواند هر مقدار که بخواهد تعیین کند.

موارد تعیین مهر المثل :

.هرگاه مهر المسمی تعیین نشده باشد و نزدیکی واقع شده باشد.

.در عقد نکاح شرط عدم مهر شده باشد پس از وقوع نزدیکی زن مستحق مهر المثل است .

.در مواردی که مهر المسمی به جهتی از جهات باطل باشد پس از نزدیکی زن مستحق مهر المثل است.

.مواردی که مهر تعیین نشده و مرد پس از نزدیکی زن خود را طلاق دهد.

انواع مهریه از لحاظ زمان مطالبه:

عندالمطالبه ← یعنی به محض انعقاد نکاح زوجه مالک آن می شود و در صورت مطالبه زوج باید بپردازد.

عند الاستطاعه ← زمان پرداخت مهریه زمانی است که زوج توانایی و استطاعت پرداخت را داشته باشد.

انواع مهریه  به اعتباری دیگر: حال ← به مجرد عقد زن مالک تمام مهر می شود. معذالک مالکیت وی متزلزل است و بعد از دخول مستقر می شود.

در مهریه حال حق حبس می باشد .

موجل ← در مهریه ی موجل برای پرداخت مهریه اجل و زمانی در نظر گرفته می شود که تا زمان فرا رسیدن آن،

زن حق مطالبه ندارد در این نوع مهریه حق حبس وجود ندارد .

مهر در عقد منقطع :

در نکاح منقطع عدم مهر در عقد موجب بطلان است .

در نکاح منقطع موت زن در اثنا مدت موجب سقوط مهر نمی شود و همچنین است اگر شوهر تا آخر مدت با او نزدیکی نکند.

در نکاح منقطع هر گاه شوهر قبل از نزدیکی تمام مدت نکاح را ببخشد باید نصف مهر را بدهد.

به بیان ساده

اگر مهر ذکر شده + نزدیکی ← تمام مهر

اگر مهر ذکر شده + عدم نزدیکی← نصف مهر ( م۱۰۹۲ ق.م )

مهر ذکر نشده است + نزدیکی ← مهر المثل ( م ۱۰۹۳ ق.م )

مهر ذکر نشده است + عدم نزدیکی ←  به واسطه فوت : عدم مهر ( ۱۰۸۸ م )

مهر ذکر نشده +  به واسطه ی طلاق: مهر المتعه (  م ۱۰۹۳ ق.م )

جهل به عقد فاسد + نزدیکی ← مهرالمثل

فسخ نکاح قبل از نزدیکی ← مهر ندارد مگر اینکه علت فسخ عنن باشد که در اینصورت مستحق نصف مهر است .

ضمانت اجرای عدم تادیه مهر: کیفری ← تا ۱۱۰ سکه حبس

مدنی ← وصول از طریق توقیف اموال به جز مشتثنیات دین

مهریه ۱۱۰ سکه و کمتر: مطابق ماده ۲۲ قانون جدید حمایت از خانواده چنانچه مهریه بیش از ۱۱۰ سکه تمام بهار یا معادل آن باشد اگر زوج تا ۱۱۰ سکه را پرداخت نکند با صلاحدید قاضی مطابق ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی عملی شده و زوج تا پرداخت این تعداد بازداشت می شود . زوج می تواند پس از صدور حکم محکومیت دادخواست اعسار یا تقسیط مهریه را بدهد.

در صورت اثبات اعسار یا تقسیط مهریه و نهایتا اجرای آن به زوج بازداشت نمی شود. اما چنانچه مهریه بیش از ۱۱۰ سکه یا معادل آن باشد نسبت به این تعداد صرفا ملائت زوج ملاک پرداخت بوده و زوجه تنها می تواند با معرفی و توقیف اموال زوج به غیر از مستثنیات دین اقدام کند.

وضعیت مهریه در صورت ورشکستگی زوج

بند ۲ ماده ۵۸ ق. تصفیه امور ورشکستگی طلب های بدون وثیقه از تاجر را به پنج طبقه تقسیم کرده و مهریه زن را در طبقه چهارم قرار داده. بر اساس این ماده مهریه زن تا میزان ۱۰ هزار ریال به شرط آنکه ازدواج اقلا  ۵ سال قبل از توقف واقع شده باشد جزء دیون ممتازه و مازاد جزء سایر دیون محسوب می شود .

وضعیت مهریه در صورت فوت

فوت زوج: چون مهریه یک دین بر بر ذمه ی شوهر است با فوت وی هم  امکان مطالبه از ما ترک او هست .

فوت زوجه: مهریه مانند هر حق مالی دیگر به وراث وی منتقل خواهد شد. لذا وراث زوجه می توانند با تقدیم دادخواست مطالبه طلب ( مهریه زوجه متوفی ) به نسبت مهم الارث خود به طرفیت زوج ، حقوق قانونی زوجه متوفی را مطالبه نمایند. در اینصورت باید گواهی حصر وراثت و عقدنامه زوجه را پیوست دادخواست خود کنند.

نکته:

شرط عدم وجود مهریه باعث بطلان قرارداد مهر است ولی نکاح صحیح است .

در صورتیکه مهریه باطل باشد همانند آنکه موضوع مهریه قبل از عقد از بین رفته باشد گویی مهر تعیین نشده لذا بعد از دخول زن مستحق مهر المثل است.

از آنجا که مهریه یک قرارداد مالی است باید شرایط صحت معامله را داشته باشد

مهر باید مالیت داشته باشد.

مهر باید قابل تملک به وسیله زن باشد ( لذا اموال و مشترکات عمومی و موقوفات را نمی توان مهر قرار داد) مالی که متعلق حق شخص ثالث است ( مانند مالی که به عنوان تامین یا در اثر صدور اجرائیه بازداشت شده نمی تواند مهر قرار داد) مگر با اجازه دارنده حق.

مال باید ملک غیر نباشد مگر با تنفیذ مالک.

مقدار و جنس و وصف آن معین باشد ( مردد نباشد) معلوم باشد ( مجهول نباشد)

مهر باید منفعت عقلایی داشته باشد.

شوهر باید قدرت بر تسلیم داشته باشد.

مواردی را که می توان مهر قرار داد

عین معین: خانه ای معین

منفعت: سکونت در خانه ای معین

عمل ( کار): تعلیم زبان انگلیسی

حق: اعم از حق دینی ← ( مثل اینکه شوهر تعهد کند صد هزار تومان بابت مهر به زن بدهد.

یا طلبی که شوهر از شخص ثالث دارد.

یا حق عینی ( مثل حق انتفاع و حق ارتفاق)

یا حق خیار